Σαΐνι – λίγα και ενδιαφέροντα γι’ αυτό το σπάνιο είδος πουλιού

Ενα διαπεραστικό <<κι-βεκ>>  ή <<γκι – γκικ>>, τελείως διαφορετικο από του ξεφτεριού

Ακούστε πως κελαηδάει το σαΐνι:

Το σαΐνι είναι πλήρως μεταναστευτικό πτηνό, δηλαδή σε όλες τις περιοχές όπου απαντά, ουδέποτε ανευρίσκεται καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Οι ευρασιατικοί πληθυσμοί είναι αναπαραγωγικοί και μεταναστεύουν στην Αφρική για να διαχειμάσουν. Συγκεκριμένα, αφήνουν τους τόπους αναπαραγωγής τους γύρω στον Σεπτέμβριο, επιστρέφοντας τον Απρίλιο και τον Μάιο.

Τα σαΐνια ταξιδεύουν κατά σμήνη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρούνται μεγάλες συναθροίσεις (πολλές φορές πάνω από 100 άτομα), σε συγκεκριμένους μεταναστευτικούς «διαδρόμους».  Μάλιστα, αυτό το στοιχείο διαφοροποιεί το σαΐνι από το συγγενικό ξεφτέρι -με το οποίο μοιάζει πολύ-, διότι εκείνο ταξιδεύει συνήθως μοναχικά.

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από την Ιταλία, την Αυστρία και την Πολωνία, το Καμερούν, την Τανζανία και την Κένυα, το Κατάρ και το Ουζμπεκιστάν.

• Στην Ελλάδα -όπως και στις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες όπου απαντά, το σαΐνι είναι πλήρως μεταναστευτικό πτηνό, δηλαδή έρχεται και αναπαράγεται τα καλοκαίρια (Μάιος-Σεπτέμβριος) και φεύγει για την Αφρική, όπου διαχειμάζει κυρίως στα υψίπεδα της Αιθιοπίας (βλ. και Κατάσταση στην Ελλάδα).  Από την Κρήτη και την Κύπρο αναφέρεται ως σπάνιος διαβατικός επισκέπτης,  που σημαίνει ότι, σπάνια χρησιμοποιείται ο μεταναστευτικός «διάδρομος» της Μεσογείου.

Το σαΐνι τρέφεται κυρίως με σαύρες και μεγάλα έντομα, όπως ακρίδες, σκαθάρια, τζιτζίκια και λιβελούλες. Επίσης με μικρά πτηνά, κυρίως σπουργίτια και μικρά θηλαστικά -κυρίως ποντίκια- και νυχτερίδες.

Τα έντομα αποτελούν τη βασική τροφή των νεοσσών.  Η τεχνική θήρευσης που χρησιμοποιεί μοιάζει με εκείνη του ξεφτεριού. Κυνηγάει συνήθως με απότομες, σχεδόν κάθετες εφορμήσεις από κλαδιά-παρατηρητήρια, αιφνιδιάζοντας το θήραμα.

• Τα σαΐνια είναι συνήθως μοναχικά, αλλά μπορούν να κυνηγούν κατά ζεύγη. Μερικές φορές δραστηριοποιούνται στο λυκόφως ενώ συχνά μεταναστεύουν τη νύχτα.  Τότε, σχηματίζουν μεγάλα σμήνη, από 20-100 ζευγάρια, σπανιότερα από 1.000-2.000 ζευγάρια, ιδιαίτερα στην περιοχή του Ισραήλ. Τα πουλιά που αποδημούν κουρνιάζουν ομαδικά σε δένδρα, αλλά στις ερημικές περιοχές ακόμη και στο έδαφος

• Η περίοδος φωλιάσματος είναι, γενικά, από τα μέσα Μαΐου μέχρι τον Αύγουστο και η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ σε κάθε αναπαραγωγική περίοδο.  Φωλιάζει σε πλατύφυλλα φυλλοβόλα δέντρα, 5-10 μ. από το έδαφος. Η φωλιά είναι μια μικρή και ρηχή (15 εκ. περίπου) κατασκευή από ξερόκλαδα, επιστρωμένη με νωπά φύλλα. Τοποθετείται στην διχάλα ενός δένδρου ή σε ένα μεγάλο κλαδί του. Η γέννα αποτελείται από (3-) 4 έως 5, ελαφρώς υποελλειπτικά αβγά, διαστάσεων 40,5 Χ 31,5 χιλιοστών. Η επώαση αρχίζει από το 1ο αβγό, πραγματοποιείται μόνον από το θηλυκό και διαρκεί 30-35 ημέρες. Οι νεοσσοί είναι ισχυρά φωλεόφιλοι και την διατροφή τους αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς. Η πτέρωση πραγματοποιείται στις 40-45 ημέρες, αλλά παραμένουν κοντά στους γονείς τους για 2 εβδομάδες, περαιτέρω.
• Η κατάσταση του παγκόσμιου πληθυσμού είναι γενικά καλή. Οι κίνδυνοι είναι εκείνοι που αφορούν σε όλα τα αρπακτικά πτηνά, κυρίως δηλητηριάσεις από φυτοφάρμακα και, δολώματα, καταστροφή βιοτόπων και λαθροθηρία με σκοπό την ταρίχευση. Το ίδιο ισχύει και για τους ελληνικούς πληθυσμούς, αν και το είδος είναι αρκετά σπάνιο στη χώρα (πολύ πιο σπάνιο από το ξεφτέρι).

• Παρά το πολύ περιορισμένο εύρος κατανομής του, γενικά, το είδος δεν κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο και αξιολογείται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) από την IUCN.
• Στην Ελλάδα -Το σαΐνι εμφανίζει σχετικά περιορισμένη κατανομή στην χώρα, με πυκνή παρουσία σε Μακεδονία και Θράκη, αλλά όλο και πιο περιορισμένη στα νότια όπου, σταδιακά, καθίσταται σπάνιο. Η Στερεά Ελλάδα θεωρείται το νότιο όριο εξάπλωσης του είδους και με αραιή παρουσία σε 1-2 νησιά του Αιγαίου πελάγους. Παρόλο που μπορεί να φωλιάζει σε περιοχές κοντά στον άνθρωπο, συχνά δεν παρατηρείται λόγω κρυπτικής συμπεριφοράς. Η μεταναστευτική οδός που ακολουθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί, περνάει από τα στενά του Βοσπόρου, τόσο κατά την εαρινή (Μάιος), όσο και κατά την φθινοπωρινή αποδημία (Αύγουστος-Οκτώβριος)